Nowe prawo ma na celu zwiększenie transparentności i odpowiedzialności w polskich firmach.

Naruszenia prawa

Zlokalizowana nad brzegiem Morza Bałtyckiego stocznia, zajmuje się budową i remontem statków. W trakcie pracy używa farb antykorozyjnych, które są niebezpieczne dla środowiska. Powstają przy tym odpady, które powinny być bezpiecznie usuwane zgodnie z przepisami.

Kierownicy działów produkcji i ochrony środowiska, chcąc zaoszczędzić pieniądze, postanowili przechowywać odpady w nieszczelnych pojemnikach. Myśleli, że to szybkie i tanie rozwiązanie. Nie informowali o swoich działaniach zarządu stoczni. Niestety, substancje z pojemników przedostały się do gleby i wód gruntowych, zanieczyszczając pobliskie wody i powodując śmierć ryb.

Jeden z pracowników zauważył problem i zgłosił go (zasygnalizował) zgodnie z wewnętrzną procedurą zgłaszania nieprawidłowości. Powołany przez pracodawcę zespół zbadał sprawę i potwierdził, że działania kierowników były szkodliwe.

Zarząd stoczni szybko podjął działania naprawcze, ukarał kierowników i zabezpieczył odpady. Dzięki zgłoszeniu pracownika udało się uniknąć poważniejszych problemów. Stocznia pokazała też, że dba o środowisko i jest odpowiedzialnym przedsiębiorstwem, a pracownik, który zgłosił problem, został objęty ochroną i uniknął jakichkolwiek represji.

Powyższa historia całe szczęście nie zdarzyła się w rzeczywistości. 

Jednak taki lub podobny przypadek może wystąpić w każdej firmie. Dlatego, tak ważne jest, aby w porę zapobiegać wszelkim naruszeniom prawa. Pomóc ma w tym wchodząca w życie 25 września ustawa o ochronie sygnalistów. 

Dla kogo obowiązek wdrożenia procedury zgłoszeń wewnętrznych

Nowe prawo ma na celu zwiększenie transparentności i odpowiedzialności w polskich firmach. Co ważne, dotyczy to zarówno sektora prywatnego, jak i publicznego. Obowiązek ustanowienia procedury zgłoszeń wewnętrznych będą miały podmioty, na rzecz których wykonuje lub świadczy pracę zarobkową co najmniej 50 osób. 

Zakłady pracy, gdzie pracę zarobkową wykonuje mniej niż 50 osób mogą, nie muszą wdrażać procedury. Zawsze warto to jednak rozważyć.  

Kim jest sygnalista?

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza wewnętrznie lub ujawnia publicznie informacje o naruszeniach prawa. Może to być m.in. Twój pracownik, współpracownik, praktykant, a nawet wspólnik.  

Wobec zgłaszającego nie można podejmować działań odwetowych ani nawet prób ich zastosowania. Jeśli sygnalista świadczył, świadczy lub ma świadczyć pracę na podstawie stosunku pracy, nie można go np. dyskryminować poprzez odmowę zatrudnienia, zwolnienie, obniżenie wynagrodzenia, wstrzymanie awansu, przeniesienie na niższe stanowisko, mobbing czy inne formy dyskryminacji.  

Działania odwetowe to także próby i groźby takich działań. Sygnalista, który padnie ich ofiarą, ma prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia. 

Ustawa w praktyce

Ustawa o ochronie sygnalistów wprowadza obowiązek utworzenia przez firmy i instytucje kanałów zgłoszeń. Ich celem ma być przekazywanie informacji o naruszeniach prawa w formie ustnej, pisemnej lub elektronicznej, z jednoczesnym zapewnieniem poufności tożsamości wszystkich zaangażowanych stron.  

Zakłady pracy muszą również opracować i wdrożyć szczegółowe procedury postępowania ze zgłoszeniami, w których określą kroki weryfikacyjne i działania naprawcze. Wszystko po to, aby uświadomić im ich prawa, obowiązki oraz mechanizmy ochrony przed działaniami odwetowymi.  

Sygnalista to nie wróg

Wdrażanie procedur zgłoszeń, szczególnie tych wewnętrznych, przynosi przedsiębiorcom liczne korzyści, zarówno prawne, jak i wizerunkowe.  

Przede wszystkim, stworzenie bezpiecznego kanału do zgłaszania naruszeń prawa pozwala na wczesne wykrywanie i rozwiązywanie potencjalnych problemów, zanim przerodzą się one w poważne kryzysy prawne lub reputacyjne.  

Przedsiębiorcy, którzy wdrażają takie procedury, zyskują narzędzie do skutecznego zarządzania ryzykiem, co może ograniczyć straty finansowe i operacyjne związane z nieprawidłowościami. 

Z perspektywy wizerunkowej, firmy aktywnie promujące przejrzystość i odpowiedzialność budują zaufanie zarówno wśród pracowników, jak i klientów oraz partnerów biznesowych.  

Przedsiębiorstwo, które dba o etyczne standardy, jest postrzegane jako bardziej wiarygodne i godne zaufania. To z kolei może przyciągać lepszych pracowników, partnerów biznesowych oraz klientów, którzy cenią sobie uczciwość i transparentność w działaniu. 

Przykład sygnalisty w stoczni pokazał, jak ważne są procedury zgłaszania nieprawidłowości i ochrona sygnalistów w codziennym funkcjonowaniu również Twojego przedsiębiorstwa. Dzięki nim pracownicy mogą informować o zagrożeniach, co pozwala firmie szybko reagować i unikać większych problemów prawnych.

Jakkolwiek wdrożenie nowych przepisów może być wyzwaniem, warto przeprowadzić ten proces w bardzo rzetelny i dokładny sposób. Utworzenie regulaminu musi być starannie zaplanowane, dostosowane do specyfiki organizacji i nade wszystko, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. 

A w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dobrze jest skorzystać z pomocy profesjonalisty. 

www.zbrojaadwokaci.pl

Małgorzata Fułczyńska – Ostapowciz – adwokatka w kancelarii Zbroja Adwokaci sp. k.

Stanisław Kaup – prawnik w kancelarii Zbroja Adwokaci sp. k.