Po napaści Rosji na Ukrainę sytuacja polskiego przemysłu stalowego uległa zmianie i być może porty polskie będą musiały, tak jak w przypadku węgla, odegrać istotną rolę w zabezpieczeniu dostaw czynników produkcji dla polskich hut.

Popyt na rudę żelaza spadł w 2022 r., powodując spadek wielkości eksportu większości głównych dostawców. W pierwszej trójce tylko Australia zwiększyła eksport o 1,4% r/r w okresie styczeń-grudzień 2022 r. do 896,3 mln ton. Polski import rudy żelaza z Krzywego Rogu spadł o 20%. Polscy producenci zwiększyli natomiast import stali. To dane z raportu „Polski Przemysł Stalowy 2022”.

Główni producenci musieli obniżyć morski eksport rudy żelaza, bowiem według analityków Banchero Costa popyt globalny osłabł. Import rudy żelaza do Japonii zmalał o 7,7% r/r w 2022 r. do 90,7 mln ton. Stalownie Korei Południowej zmniejszyły zamówienia o 10,2% r/r do 70,2 mln ton. Eksport Brazylii zmalał o 2,1% r/r w 2022 r. do 339,7 mln ton. Eksport rudy żelaza z Republiki Południowej Afryki spadł o 5,7% r/r w 2022 r. do 53,6 mln ton – podaje Banchero Costa, opierając się na analizie ruchu statków z tym surowcem prowadzonej przez Refinitiv.

Import Unii Europejskiej zmniejszył się zaś w ub.r. niewiele, bo o 1,6% r/r do 81,2 mln ton. Natomiast potrzeby stalowni krajów Zatoki Perskiej zmalały aż o 10,8% r/r do 46,9 mln ton. Sytuacji nie uratował niewielki spadek popytu przemysłu stalowego Chin o 1,1% r/r do 1077,2 mln ton w 2022 r.

5 czołowych dostawców rudy żelaza

Do czołowych pięciu największych eksporterów rudy żelaza należały w 2021 r. Australia. Brazylia, Republika Południowej Afryki, Kanada i Ukraina. Tych 5 krajów w 2021 r. wygenerowało 85,6% światowej podaży rudy żelaza.

W 2022 roku ukraińskie spółki wydobywcze ograniczyły eksport rudy żelaza o 45,9% w stosunku do 2021 roku do 23,98 mln ton. W ujęciu wartościowym eksport rudy żelaza w ciągu roku spadł o 57,8% r/r do 2,91 mld USD – wynika z informacji ukraińskiej służby celnej.

Spadek aktywności przemysłu ciężkiego na wszystkich kontynentach był najniższy od 2019 r. W efekcie w 2022 r. światowe dostawy rudy żelaza spadły o 2,3% r/r do 1518,2 mln ton, z wyłączeniem kabotażu. Dla porównania, w 2021 roku statkami przetransportowano 1554,4 mln ton rudy żelaza, w 2019 r. podaż osiągnęła 1525,6 mln ton, a w 2018 r. wysłano statkami do odbiorców zamorskich poniżej 1557,2 mln.

Australia na topie. Brazylia na 2. miejscu

W 2022 r. Australia odpowiadała za 59% światowych dostaw rudy żelaza, Brazylia za 22,4%, a Republika Południowej Afryki była trzecia z zaledwie 3,5% udziałem – podaje Banchero Costa Research. W 2021 r. Brazylia wyeksportowała 346,9 mln ton rudy żelaza, co oznaczało wzrost o 3,8% r/r w stosunku do 2020 r., kiedy zanotowano najniższy poziom eksportu rudy żelaza (334,2 mln ton). To także więcej niż w 2019 r., kiedy na masowce załadowano  340,5 mln ton.  

Brazylia osiągała rekordy w eksporcie rudy żelaza w 2018 r. (386,9 mln ton) oraz w  2017 r. (378,7 mln ton) dzięki importowi stalowni ChRL i ograniczeniu importu z Australii. Spadek popytu odczuły praktycznie wszystkie porty Brazylii posiadające terminale eksportowe rudy żelaza. W 2022 r. największym beneficjentem morskiego eksportu rudy żelaza były terminale Ponta da Madeira (155,7 mln ton w 2022 r.), Tubarao (59,6 mln ton), Itaguai (59,6 mln ton), Sepetiba Bay (26,8 mln ton), Acu (21,0 mln ton), mln ton), Ponta Ubu (8,3 mln ton), Itaqui (6,3 mln ton).

W grudniu 2022 r. Australia zwiększyła eksport rudy żelaza o 6,2% w porównaniu z poprzednim miesiącem – do 81,5 mln ton informuje Agrus.Media powołując się na Australijskie Biuro Statystyczne (ABS). Osiągnięto taki wynik dzięki grudniowemu eksportowi rudy żelaza z kluczowych portów regionu Pilbara – Port Hedland i Dampier – który osiągnął najwyższy poziom od 2022 r. W szczególności  w Port Hedland załadowano w 2022 r. 559,7 mln ton rudy żelaza. Pobito rekord z poprzedniego roku wynoszący 546,05. milionów ton.  

Wartość australijskiego eksportu rudy żelaza w grudniu 2022 r. wzrosła do 7,42 mld USD z 6 mld USD w poprzednim miesiącu z powodu wyższych wolumenów i cen. W grudniu 2021 r. wskaźnik ten wyniósł 7,02 mld USD. Według ABS, średnia cena australijskiej rudy żelaza w grudniu 2022 roku wyniosła 91 USD/t.

Biorąc pod uwagę zmniejszoną aktywność gospodarczą na wszystkich kontynentach, GMK Center informowała w grudniu 2022 r., że Australia obniżyła prognozę ceny rudy żelaza ze względu na słabszy popyt w związku z globalnymi wyzwaniami gospodarczymi i wyższym niż oczekiwano eksportem krajowym. Takie prognozy wynikają z raportu Office of the Chief Economist (OCE), australijskiego Departamentu Przemysłu, Innowacji i Nauki. Według tej prognozy cena rudy żelaza w bieżącym roku w Zachodniej Australii wyniesie średnio 102 USD/t, 85 USD/t w 2023 r., 73 USD/t w 2024 r.

W 2022 roku eksport rosyjskiej rudy żelaza do krajów europejskich zmniejszył się 4-krotnie w porównaniu z 2021 rokiem – do 2,9 mln ton. Eksport koncentratu rudy żelaza spadł 8,5-krotnie w stosunku do 2021 r. do 0,2 mln ton.

Głównym graczem na rynku rudy żelaza są Chiny. Import rudy żelaza ChRL zmniejszył się o 1% w 2022 r. W 2022 r. Chiny odpowiadały za 71,3% światowego importu rudy żelaza drogą morską, na drugim miejscu była Japonia z zaledwie 6% udziałem, a na trzecim miejscu UE z udziałem 5,4% – podaje Banchero Costa.  Polska nie mieści się nawet wśród 15 importerów. Do 2021 r. 80% rudy żelaza w polskich stalowaniach pochodziło z Krzywego Rogu.

Chiny decydują o rynku. UE daleko w tyle

Import rudy Chin nieznacznie poprawił sytuację na rynku w 2021 i 2022 r. w stosunku do rekordowych poziomów odnotowanych wcześniej. Import rudy żelaza do Chin w ciągu 12 miesięcy 2020 r. wzrósł o ogromne 6,9% r/r do 1108,1 mln ton z 1036,2 mln ton w 2019 r. W 2020 r.

Chiny skorzystały z niskich cen surowca. Wysokie ceny rudy żelaza w 2021 roku, w połączeniu ze spowolnieniem aktywności w budownictwie po kłopotach finansowych dewelopera Evergrande, spowodowały znaczne spowolnienie produkcji stali i popytu na rudę żelaza w Chinach – wyjaśnia Banchero Costa.

„W tym czasie spowolnienie gospodarcze w 2019 roku, pandemia COVID 19 w 2020 roku sprawiły, że wchodziliśmy w rok 2021 mocno poturbowani. W Unii Europejskiej hutnictwo zlikwidowało 17 mln ton zdolności produkcyjnych stali surowej, w tym w Polsce ponad 2 mln ton” – pisze Stefan Dzienniak, prezes Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej we wstępie do raportu „Polski Przemysł Stalowy 2022”.  „Zmniejszenie dostaw rudy żelaza z Krzywego Rogu może sprawić, że polskie huty będą musiały sprowadzać rudę statkami” – zakłada Stefan Dzienniak w rozmowie z portalem netTG.pl.

Warto również zauważyć, że w Unii Europejskiej wzrost produkcji wyniósł 15% osiągając poziom 152 mln ton (ale poniżej poziomu z roku 2019 – 157 mln ton). W Polsce wzrost wyniósł tylko 8% r/r. Tylko, ponieważ produkcja w 2021 r. była niższa o 0,5 mln ton w stosunku do roku 2019 i aż 1,7 mln ton do roku 2018 – zauważa prezes Dzienniak i z wyrzutem ocenia działalność polskich konsumentów stali stwierdzając, że „zużycie jawne wyrobów stalowych osiągnęło rekordowy poziom 15,3 mln ton”.

W 2021 r. importerzy sprowadzili do Polski rekordową ilość wyrobów stalowych – 13,3 mln ton. W  tym import z krajów trzecich wyniósł 4 mln 234 tys. ton, dynamika 42% r/r. Jak widać importerzy bazowali na produkcji hutniczej w takich krajach jak: Rosja, Ukraina, Białoruś, Indie, Mołdawia, Turcja, Korea Płd., Serbia, Chiny, Wietnam.