W pierwszej połowie 2024 r. import ropy naftowej drogą morską na rynek Unii Europejskiej wzrósł o 1,2% r/r do 238,0 mln ton, co stanowiło 21,4% światowego handlu. Unia Europejska jest obecnie drugim co do wielkości morskim importerem ropy naftowej na świecie, po tym jak w 2022 r. na krótko wyprzedziła Chiny. Import ropy naftowej szlakami morskimi do Unii Europejskiej wzrósł o 4,7% r/r do 472,4 mln ton w okresie styczeń-grudzień 2023 r., przy czym UE odpowiadała za 21,9% światowego importu morskiego ropy naftowej – wynika z opracowania Banchero Costa na podstawie danych LSEG.

Około 15% dostaw ropy naftowej do terminali w UE w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. było przewożone w zbiornikowcach VLCC, około 39% w zbiornikowcach Suezmax, a około 44% w zbiornikowcach Aframax. To struktura dostaw podobna jak w poprzednich latach. W 2021 r. w europejskich terminalach ropy przepompowano w imporcie znacznie powyżej 402,5 mln ton, podczas gdy w 2022 r. przyjęto jedynie 388,8 mln ton. Dla porównania w 2019 r. do terminali europejskich statki dobijały znacznie częściej przywożąc 446 mln ton ropy naftowej. 

Unia na ropie

W 2024 r. utrzymuje się trend z roku 2023, który był kolejnym pozytywnym okresem dla morskiego handlu ropą naftową. Pomimo wysokich cen ropy i ryzyka recesji gospodarczej przemysł chemiczny UE generował popyt na ropę naftową. W okresie styczeń-grudzień 2023 r. globalne ładunki ropy naftowej wzrosły o 4,7% r/r do 2186,8 mln ton, z wyłączeniem całego handlu kabotażowego, zgodnie z danymi wynikającymi z obserwacji ruchu statków przez morski oddział LSEG, poprzednio Refinitiv Maritime. Ten pozytywny trend utrzymywał się w okresie styczeń-czerwiec 2024 r., kiedy globalne ładunki wzrosły o 0,8% r/r do 1109,2 mln ton z 1100,2 mln ton przewiezionych zbiornikowcami w tym samym okresie 2023 r. 

Eksport z Zatoki Perskiej na rynki globalne spadł o 2,3% r/r do 434,6 mln ton w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. i zapewniał podaż 39,2% światowego handlu morskiego ropą naftową. Eksport z portów rosyjskich ( ropy z Kazachstanu) również zmalał o 0,7% r/r do 114,4 mln ton. Ropa z portów rosyjskich stanowi 10,3% światowego rynku po stronie podażowej. Z Ameryki Południowej eksport wzrósł o 16,3% r/r do 86,6 mln ton. Z krajów ASEAN eksport wzrósł o 18,1% r/r do 65,9 mln ton. 

Największym importerem ropy naftowej drogą morską w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. była gospodarka ChRL, która wygenerowała 23,1% światowego handlu ropą na szlakach morskich. Dostawy do Chin wzrosły o 2,1% r/r do 257,5 mln ton w okresie styczeń-czerwiec 2024 r., w porównaniu z 252,2 mln ton w I półroczu 2023 r., a także powyżej 241 mln ton w analogicznym okresie 2021 r. Kraje ASEAN importowały 135 mln ton, odnotowując  wzrost popytu o 11,0% r/r. Indie zwiększyły import ropy naftowej przez porty o 0,9% r/r do 118,8 mln ton w omawianym okresie 2024 r. 

Przemysł chemiczny UE na światowej mapie

W Unii Europejskiej popyt na ropę naftową drogą morską kreowany był przez kraje, które zerwały z dostawami z Rosji rurociągami i utrzymały aktywność przemysłu chemicznego. A trzeba zauważyć, że UE jest drugim co do wielkości producentem chemikaliów na świecie. Ich sprzedaż osiąga wartość około 760 miliardów rocznie, wynika z danych CEFIC, European Chemical Industry Council.   

Przemysł chemiczny jest również czwartym co do wielkości przemysłem w UE, odpowiadającym za około 7% produkcji przemysłowej. Przemysł ten bezpośrednio zatrudnia 1,2 miliona wysoko wykwalifikowanych pracowników i pośrednio generuje 3,6 miliona miejsc pracy. Wspiera również kolejne 19 milionów miejsc pracy we wszystkich innych łańcuchach dostaw w UE. Przemysł chemiczny UE ma o 67% większą wydajność pracy niż średnia w sektorze produkcyjnym – podkreśla CEFIC w raporcie „HE EUROPEAN CHEMICAL INDUSTRY A VITAL PART OF EUROPE’S FUTURE. FACTS & FIGURES 2023”.

Aktywność przemysłu chemicznego ma istotne znaczenie dla portów morskich i europejskich operatorów zbiornikowców, gdzie dominują Grecy. Dzieje się tak, ponieważ przemysł chemiczny EU to obszar w którym wciąż odnotowujemy duży udział eksportu. W efekcie porty morskie odgrywają główną rolą w utrzymaniu aktywności europejskiego przemysłu chemicznego. Istotną informacją jest to, że około 70% handlu chemikaliami w UE27 w 2022 r. realizowane jest z 10 krajami zamorskimi. Po pandemii i napaści Rosji na Ukrainę w obrocie produktami chemicznymi nastąpiły znaczne zawirowania. 

W 2023 r., przy spadku o 10,6% przemysł chemiczny UE27 odnotował trzeci co do wielkości spadek produkcji (styczeń-wrzesień). Wykorzystanie mocy produkcyjnych w przemyśle chemicznym UE27 spadło po raz kolejny i wyniosło 74,1% w trzecim kwartale 2023 r. – alarmowało CEFIC i podkreślało, że „Ma to miejsce w czasie, gdy przemysł chemiczny UE musi przejść największą transformację w historii branży, by stać się neutralnym dla klimatu, zapewnić recykling i informatyzację”, a jednocześnie zapewnić  „w tym samym czasie przejście na bezpieczne i zrównoważone chemikalia, wszystko do 2050 r.” 

Gdańsk w czołówce 

Wszystkie te czynniki sprawiają, że rola portów i transportu morskiego w utrzymaniu potencjału europejskiego przemysłu chemicznego i jego transformacji będzie rosła. Widać to tylko po udziale portów w transferze ropy naftowej. Największe przeładunki w terminalach ropy naftowej UE w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. odnotowano w Rotterdamie (49,5 mln ton), Triest (18,9 mln ton), Gdańsku (17,6 mln ton) i Wilhelmshaven (10,3 mln ton) – wyliczyli analitycy Banchero Costa Research.

Poniżej 10 mln ton przyjęto w portach: Fos (9,7 mln ton), Le Havre (9,2 mln ton), Cartagena (6,8 mln ton), Sarroch (6,3 mln ton), Algeciras (5,4 mln ton), Augusta (5,2 mln ton), Tarragona (5,2 mln ton), Sines (5,2 mln ton), Bilbao (5,0 mln ton). 

Wciąż następują zmiany w rynkach dostaw. Odzwierciedla to gospodarcze konsekwencje politycznych decyzji i embargo na rosyjską ropę naftową. Import drogą morską z portów rosyjskich (obejmujący również ropę pochodzenia innego niż rosyjskie, taką jak ropa kazachska) ponownie zmalał o 7% r/r w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. do 31 mln ton. To połowa dostaw w porównaniu z 59 mln ton importowanych przez kraje UE w okresie styczeń-czerwiec 2022 r. 

Noworosyjsk jest największym portem z którego drogą morską dociera importowana ropa rosyjska i kazachska. Z tego portu UE dostarczono zbiornikowcami 27,6 mln ton ropy w I połowie 2024 r. Porty rosyjskie spadły obecnie na czwarte miejsce pod względem wielkości dostaw ropy naftowej drogą morską do UE. Z tego kierunku docierało 13,0% wolumenów w okresie styczeń-czerwiec 2024 r.

Z Kazachstanu wyeksportowano ponad 70 milionów ton ropy w 2023 roku, odnotowując wzrost o 10% w porównaniu z 2022 rokiem. Przychody kraju wyniosły 42,3 mld dolarów, co oznacza spadek o 10% rok do roku. Największymi nabywcami są kraje Unii Europejskiej, Chiny, Korea, Turcja i Singapur – podaje Almaz Kumenov z Euroasia.net.

Producenci ropy z Afryki Północnej (w tym Sidi Kerir) zapewniają UE 19,3% dostaw ropy z portów na Morzu Północnym UE importuje 18,6%, a z USA z 15,7% ropy naftowej. Import z Afryki Północnej (w tym z Sidi Kerir) wzrósł o 9,6% r/r do 46 mln ton w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. Dostawy z Morza Północnego (Norwegia i Wielka Brytania) spadły o 0,6% r/r do 44,3 mln ton. Import z USA wzrósł o 17,7% r/r do 37,4 mln ton. Po raz kolejny pobito rekord półrocza. 

Dostawy z Afryki Zachodniej do Europy spadły o 1,0% r/r do 25,7 mln ton w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. Bezpośrednie dostawy z Zatoki Perskiej zmalały aż o 15,2% r/r do 17,1 mln ton. Wolumeny z Turcji (Ceyhan) zmalały o rekordowe 31,2% r/r do 9,1 mln ton z 13,2 mln ton w okresie styczeń-czerwiec 2023 r.