Polski sektor offshore wind potrzebuje wysoko wykwalifikowanej kadry, bez której nie powstaną wiatraki na polskich wodach Morza Bałtyckiego. Nadzieja tkwi w polskich uczelniach. Rozmawiamy z dr. hab. inż. Arturem Bejgerem, prof. AM oraz prorektorem ds. nauki Akademii Morskiej w Szczecinie.

Patrycja Rapacka: Na jakie kierunki prowadzone przez Akademię Morską w Szczecinie będzie mógł rekrutować w najbliższym roku akademickim potencjalny student zainteresowany sektorem offshore wind? 

Prof. Bejger: Od października 2021 roku uruchamiamy na Wydziale Mechanicznym AMS studia stacjonarne na kierunku „Inżynieria przemysłowa i morskie elektrownie wiatrowe”. Jest to jak na razie jedyny kierunek w Polsce, który będzie przygotowywał inżyniera, mam nadzieję z ogromną wiedzą ukierunkowaną zarówno na eksploatację morskich jak i lądowych siłowni wiatrowych, ale także na nadzór i eksploatację szeroko pojętych systemów i urządzeń przemysłowych. To studia, które są odpowiedzią na dwie priorytetowe, realizowane obecnie w Polsce inwestycje, mianowicie budowę morskich farm wiatrowych, ale także rozwój branży petrochemicznej, a ściślej mówiąc rozbudowę grupy Azoty Polyolefins (dla projektu Polimery Police), dzięki któremu Polska dołączy do czołowych producentów polipropylenu w Europie. Proszę zauważyć, że sama nazwa kierunku kryje w sobie dwa zagadnienia –inżynierię przemysłową oraz morskie elektrownie wiatrowe. Studenci rozpoczynający naukę w pierwszym etapie realizować będą wspólny moduł, a dopiero w kolejnych latach będą wybierać specjalność związaną z eksploatacją siłowni offshore’owych lub z diagnostyką systemów przemysłowych. W tym drugim przypadku, niezbędne (z punktu widzenia grupy Azoty) stało się pozyskanie wysoko wykwalifikowanej kadry inżynierskiej związanej bezpośrednio z inwestycją obejmującą swoim zakresem morski terminal gazowy czy instalację do produkcji propylenu metodą odwodornienia propanu. Utworzyliśmy zatem specjalność, która wykształci inżynierów zajmujących się szeroko pojętym serwisem czy diagnozowaniem urządzeń w całym obszarze instalowanych tam systemów i urządzeń mechanicznych. Najogólniej mówiąc, wiedza i umiejętności przyszłego absolwenta mechanika, zorientowana jest na współczesną wiedzę w zakresie nowoczesnych technologii oraz eksploatacji maszyn i urządzeń przemysłowych. Mogą oni podjąć pracę zawodową w przedsiębiorstwach bezpośrednio związanych z oceną jakości czy identyfikacją stanu technicznego urządzeń, jak też z szeroko pojętymi obszarami związanymi z wykorzystaniem źródeł odnawialnych.

Eksploatacja siłowni wiatrowych jest odpowiedzią na zapotrzebowanie kadr dla sektora offshore wind. Jesteśmy dziś jedyną uczelnią w Polsce, która prowadzi tego typu studia. Mamy aspiracje, aby kształcić na światowym poziomie. Aktualnie w całej uczelni obowiązuje system jakości kształcenia (na podstawie Systemu Zarządzania Jakością zgodnego ze standardami określonymi normą ISO 2001:2008),który certyfikowany jest przez Lloyds Register Quality Assurance. Oprócz odpowiednich certyfikatów energoelektrycznych, chcemy zapewnić naszym absolwentom międzynarodowe uprawnienia zgodne z wymogami Global Wind Organization. Da im to dodatkowo poczucie pewności siebie, ale jednocześnie mamy nadzieję, że przyciągnie potencjalnych chętnych z państw Europy zachodniej do studiowania w Polsce.

Czy w kolejnych latach AMS planuje uruchamianie innych kierunków? 

Na dzisiaj nie chciałbym w pełni ujawniać szczegółów, ale przygotowujemy się bardzo mocno do rozwoju kształcenia dla offshore. Oprócz nowego kierunku dla offshore wind, już dzisiaj jesteśmy jedynymi z nielicznych w Europie, którzy mają unikatowe studia związane z geodezją czy geoinformatyką morską, ze szczególnym uwzględnieniem pomiarów hydrograficznych. Jesteśmy w stanie zapewnić kadry m.in. do obsługi jednostek serwisowych dla szeroko pojętego sektora offshore. Chcielibyśmy na pewno rozwijać systemy monitorowania instalacji podmorskich, oceny ich stanu technicznego czy też szczegółowego mapowania dna morza. Istotne dla nas znaczenie mają stale rozwijające się na kierunku Oceanotechnika systemy związane z pojazdami autonomicznymi, również pod kątem ich wykorzystania w obszarze morskich farm wiatrowych. Ponieważ mamy kadrę naukową, która posiada m.in. międzynarodowe certyfikaty związane z tzw. Passive Acoustic Monitoring (światowej firmy Seiche Training Ltd.), również i ten element chcielibyśmy wykorzystać.

Czy oprócz studiów AMS przewiduje inne tryby nauczania przyszłych kadr dla morskiej energetyki wiatrowej?

Tak, planujemy równolegle otworzyć studia drugiego stopnia na kierunku „Inżynieria przemysłowa i morskie elektrownie wiatrowe”. W zależności od potrzeb i przewidywań bierzemy pod uwagę zarówno tryb stacjonarny jak i niestacjonarny. Należałoby jednak dodać, że obecnie na Wydziale Mechatroniki i elektrotechniki kształcimy specjalistów z zakresu eksploatacji systemów elektroenergetycznych, którzy z powodzeniem mogą pracować w offshore wind.

Czym AMS chce przyciągnąć przyszłe kadry offshore wind?

Program studiów był na bieżąco konsultowany z przedstawicielami środowiska inżynierskiego związanego z przemysłem energoelektronicznym, offshore wind oraz szeroko pojętą energetyką wiatrową jak PKN ORLEN, General Electric Int., Windhunter Academy, Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej, Polskie Towarzystwo Morskiej Energetyki Wiatrowej, RWE Offshore Wind Group,FATHOM GROUP LTD z Wielkiej Brytanii, ale także firmy z branży energoelektronicznej i diagnostyki maszyn w tym m.in. Grupa AZOTY. Absolwenci, oprócz wysokich umiejętności inżynierskich związanych z kierunkiem studiów, będą posiadali uprawnienia gwarantujące im zatrudnienie zarówno w charakterze pracowników konkretnych firm, ale również przy prowadzeniu własnej działalności z zakresu np. serwisu turbin wiatrowych. Proszę wierzyć, że proponowany program kształcenia jest mocno przemyślany i przeanalizowany z potrzebami współczesnych pracodawców. Po ukończeniu specjalności „Diagnostyka siłowni wiatrowych”, absolwenci uzyskają m.in. uprawnienia energoelektryczne uprawniające ich do podjęcia pracy m.in. związanej z wysokimi napięciami. Absolwent oprócz uprawnień SEP do i powyżej 1 kV będzie posiadał wiedzę i umiejętności, aby podejść do egzaminu GWO w zakresie części elektrycznej i mechanicznej. Zagadnienia poruszane w trakcie realizacji programu kształcenia obejmować będą m.in. zakres „Basic Safety Training”, a mianowiciepodstawowe szkolenie z zakresu bezpieczeństwa pracy na wysokości, pierwszej pomocy, ochrony przeciwpożarowej, prac transportowych czy przetrwania na morzu; zakres „Basic Technical Training”: moduły elektryczny, hydrauliczny i mechaniczny– dotyczący obsługi podstawowych narzędzi i realizacji podstawowych prac serwisowych podczas eksploatacji turbin wiatrowych. Przygotowujemy dodatkową możliwość realizacji programu związanego ze szkoleniem „Blade Repair” – z zakresu naprawy płatów turbin wiatrowych i innych kompozytów, gdzie mamy naprawdę świetną kadrę naukowo-dydaktyczną.

Dbając o jak najwyższe standardy, część przedmiotów specjalistycznych będzie prowadzonych przez osoby aktualnie zatrudnione w sektorze elektrowni wiatrowych. Planujemy, aby część z nich była prowadzona w języku angielskim, przez osoby związane z branżą i rozwijające swoją działalność w państwach zachodnich. Oczywiście nie wyobrażamy sobie, aby studenci nie mieli zajęć na obiektach rzeczywistych. Stąd też dbałość o rozwój nowych laboratoriów ściśle przeznaczonych dla sektora energetyki wiatrowej.

Położenie Szczecina, w tym Akademii Morskiej, które może dla wielu potencjalnych studentów wydaje się odległe od miejsca zamieszkania, ma jednak istotne zalety. To w niedalekiej odległości od Szczecina znajduje się m.in. jedna z większych w Europie morskich farm wiatrowych ARKONA (60 turbin wiatrowych o łącznej mocy 385 MW), gdzie będziemy starali się nawiązać współpracę oraz porozumienie pod kątem możliwości realizacji części praktyk specjalistycznych.

To również w Akademii Morskiej w Szczecinie powstał w zeszłym roku pomysł międzynarodowego konkursu dotyczącego „trendów i wizji rozwojowych morskich elektrowni wiatrowych”, który przyciągnął naprawdę szeroką rzeszę świetnej młodzieży o szerokich horyzontach – zarówno tej ze szkół średnich jak też studentów i doktorantów. Mam nadzieję, że dalsze edycje konkursu będą procentowały nie tylko rozwojem kierunku, ale także zainteresowaniem przyszłych studentów obcokrajowców, dla których studia w Akademii Morskiej w Szczecinie będą powodem do dumy.

Czy oprócz PKN Orlen AMS planuje współpracę z innymi partnerami? 

Tak, już dziś nawiązaliśmy współpracę z RWE Offshore Wind Group, Windhunter Academy (będącą w pierwszej piątce w świecie pod kątem realizacji szkoleń zgodnych z GWO), GE General Electric International – stamtąd m.in. mamy osoby, które zgodziły się poprowadzić część zajęć specjalistycznych, zresztą podobnie jak w przypadku Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej, współpracujemy również z Energetyką Morską, FATHOM GROUP LTD z Wielkiej Brytanii i szeregiem innych firm związanych z branżą offshore np. GISPRO czy MEWO – prowadzącymi m.in. badania hydrograficzne, geofizyczne czy geotechniczne.

Czy AMS planuje współpracę z innymi ośrodkami naukowymi w obszarze offshore wind?

W wielu zagadnieniach szeroko współpracujemy np. z Politechnika Gdańską, która m.in. prowadzi studia podyplomowe z zakresu morskich elektrowni wiatrowych. Nie stanowimy pod tym względem dla siebie absolutnie żadnej konkurencji, a wręcz odwrotnie – wspólnie tworzymy możliwość „wypełnienia” szerszego spektrum skierowanego dla potencjalnych zainteresowań przyszłych studentów. Ściśle współpracujemy z liderem szkolącym zgodnie z GWO – firmą Windhunter Akademy, która m.in. współtworzy wzorce i standardy GWO. Na obecną chwilę mamy przygotowaną listę wybranych uniwersytetów m.in. z Danii i Niemiec, z którymi chcielibyśmy nawiązać współpracę zarówno pod kątem naukowym jak i dydaktycznym.