Zakres rzeczowy Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015 – budowa nowych odcinków dróg krajowych oraz wzmocnienie i przebudowa istniejących - był zbyt szeroki w stosunku do możliwości realizacyjnych - oceniła Najwyższa Izba Kontroli w opublikowanym we wtorek raporcie.

"Problemem było także niewłaściwe planowanie inwestycji drogowych objętych programem, ale także brak określenia stabilnych zasad dotyczących kolejności wykonania poszczególnych zadań. Ponadto brakowało odpowiedniego przygotowania do realizacji inwestycji ujętych w planie na lata 2011-2015, np. wykonania prac geologicznych" - poinformowała w komunikacie NIK.

"Skutkowało to koniecznością przeprowadzania robót dodatkowych, co z kolei powodowało opóźnienia w budowie dróg i zwiększenie kosztów, w tym wynagrodzeń dla wykonawców. W ramach zadań inwestycyjnych Programu na lata 2011-2015 w 94 kontraktach były realizowane zamówienia dodatkowe na łączną kwotę ponad 504 mln zł. Najwięcej umów na wykonanie robót dodatkowych zawarto przy budowie autostrady A1" - dodaje NIK.

Z kontroli NIK wynika, że już na etapie opracowywania projektu Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015 nie ustalono kryteriów doboru zadań inwestycyjnych, a także nie dostosowano planowanego zakresu rzeczowego do możliwości finansowych." Kryteria i kolejność wykonywania inwestycji wynikały głównie z zaawansowania przygotowania lub wykonawstwa robót drogowych oraz możliwości ich sfinansowania w ramach przydzielonych środków" - zaznacza NIK.

Według izby konsekwencją było dzielenie zadań inwestycyjnych na etapy i kierowanie do realizacji pojedynczych odcinków, bez zachowania ciągłości korytarza drogowego pomiędzy ośrodkami miejskimi.

"Dzieląc przedsięwzięcia na szereg odcinków, realizowano w pierwszej kolejności pojedyncze odcinki dróg krajowych, które bez większych przeszkód można było przygotować do realizacji w stosunkowo krótkim terminie. Po zsumowaniu długości poszczególnych odcinków, uzyskano w ten sposób znaczne efekty rzeczowe, lecz bez uzyskania pełnego efektu ciągłości planowanego korytarza drogi krajowej" - zauważa NIK.

Izba informuje, że w wyniku niewłaściwego przygotowania programu na lata 2011-2015 ujęto w planie 62 przedsięwzięcia drogowe bez zabezpieczenia finansowania, mimo wcześniej poniesionych kosztów w wysokości 398,6 mln zł na ich przygotowanie w ramach Programu na lata 2008-2012.

"Dodatkowo, na skutek niewłaściwego przygotowania programu, do końca 2014 r. poniesiono koszty w wysokości 172 mln zł na przygotowanie 41 zadań inwestycyjnych dla których nie przewidziano terminów dalszej realizacji w ramach PBDK na lata 2011-2015. Kwotę 12,7 mln zł (ze 172 mln zł), przeznaczoną na przygotowanie dwóch inwestycji, bezpowrotnie utracono. Największa utracona kwota (12 mln zł) dotyczyła przebudowy drogi S8 Białystok-granica państwa. Z kolei środki w wysokości 159,3 mln zł zostały wydatkowane na przygotowanie 38 inwestycji, których realizacja została zamrożona do czasu podjęcia decyzji o kontynuowaniu prac przygotowawczych na tych zadaniach" - informuje NIK.

Izba ocenia, że planowane w ramach Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015 efekty rzeczowe, czyli ciągłość sieci drogowej i jej funkcjonalność, nie zostały w całości osiągnięte.

Kontrola wykazała także niewykonywanie planów finansowych w zakresie wydatków na realizację Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015. Do 31 sierpnia 2015 r. nie wydano na realizację zadań kwot założonych w planach na lata 2011-2015. Z 73,2 mld zł (limit finansowy z Krajowego Funduszu Drogowego, ujęty w planie finansowym po zmianach) nie wydano 11,1 mld zł.

Jednocześnie NIK zauważa, że wybudowana w latach 2011-2013 infrastruktura autostrad, dróg ekspresowych i dróg szybkiego ruchu, a także poniesione w tym okresie nakłady były do tej pory najwyższe w historii kraju. W 2013 r. nastąpił istotny spadek wydatków na drogi krajowe, związany z kończącą się perspektywą finansową UE na lata 2007-2013.

W ramach Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015 oddano do ruchu (do 31 sierpnia 2015 r.) łącznie 1826,6 km dróg krajowych, w tym: 706,7 km autostrad, 835,1 km dróg ekspresowych oraz 284,8 km obwodnic i przebudów lub wzmocnień dróg.