Dobrze znany w Polsce, norweski operator promowy Torghatten przy wsparciu Kongsberg Maritime wprowadzą system pozwalający na pływanie promów autonomicznych. Rozwiązanie zostanie zastosowane na połączeniu Flakk-Rørvik.

Promy samochodowe stanowią istotną część norweskiej sieci transportu. Zapewniają przedłużenie połączeń drogowych i umożliwiają połączenia między wyspami. Proponowane rozwiązanie zmodernizuje znacznie połączenie na County Road 715 między Trondheim a gminami na półwyspie Fosen. Kongsberg, m.in. dzięki innowacjom w przemysłach morskich osiąga dobre wyniki finansowe. Pisaliśmy o tym tutaj. 

Torghatten działa na rynku przewozów morskich od 1878 roku. Zaczęło się od statku z maszyna na parę, który pływał w pobliżu Brønnøysund. Dziś firma eksploatuje promy i szybkie jednostki pływające wzdłuż całego norweskiego wybrzeża. Torghatten obsługuje 43 połączenia promowe i 15 szybkich połączeń pasażerskich. Sprzedaż roczna usług szacowana jest na około 3 mld NOK. Operator zatrudnia blisko 1700 pracowników. 

Niedawno Stocznia Remontowa Shipbuilding poinformowała, że podpisała kontrakt z Torghatten Nord na budowę promu pasażersko-samochodowego o napędzie hybrydowym. Ponad 15 lat Norwegowie zakontraktowali w Gdańsku serię promów. Z Gdańska na norweskie fiordy wypłynęły m.in. 4 promy z napędem konwencjonalnym cztery jednostki z silnikami przystosowanymi do spalania gazu. 

Torghatten uczestniczy w Programie Zielonej Żeglugi (GSP - Green Shipping Programme). To projekt bazujący na partnerstwie publiczno-prywatnym, którego celem jest wspieranie strategii i planów morskich norweskiego rządu. Wizją programu jest rozwój i wzmocnienie celu Norwegii, jakim jest ustanowienie najbardziej wydajnej i przyjaznej dla środowiska żeglugi na świecie.

Norwegowie grają w zielone

GSP uruchomiony został w styczniu 2015 r. pod nazwą „Green Coastal Shipping Program”. Włączyło się w niego 16 prywatnych firm i organizacji, a także dwa ministerstwa. Wiosną 2019 roku program zmienił nazwę na „Green Shipping Programme”. Chodziło o rozwinięcie jego efektów na rynki  międzynarodowe.

Do jesieni 2023 r. w programie wzięły udział ponad 94 prywatne firmy i organizacje oraz 12 obserwatorów publicznych. Green Shipping Programme jest finansowany częściowo ze środków publicznych z budżetu Norwegii, a częściowo przez samych członków.

- Branża promowa stoi przed kilkoma wyzwaniami, w przypadku których częścią rozwiązania mogą być operacje autonomiczne. Promy autonomiczne mogą pomóc zwiększyć bezpieczeństwo i punktualność, zmniejszyć zużycie energii i przejąć rutynowe zadania od załogi - stwierdził Jan-Egil Wagnild, Technology Director, Torghatten Midt w informacji Kongsberg Maritime o uruchomieniu programu autonomizacji połączenia promowego. 

W ramach strategicznej współpracy między obiema firmami na promach zostaną zainstalowane technologie Kongsberg Maritime, w tym funkcje automatycznego cumowania, automatycznego sterowania po zadanym kursie, unikania kolizji i kontrolowania bieżącej informacji sytuacyjnej – wymienia Kongsberg. Nowe systemy będą miały na celu zmniejszenie zużycia paliwa, poprawę bezpieczeństwa i punktualności oraz optymalizację obsady promów, zgodnie z przepisami morskimi.

Jan-Egil Wagnild, zauważył, że „Branża promowa stoi przed kilkoma wyzwaniami, w przypadku których autonomiczne procesy mogą stanowić część rozwiązania. Promy autonomiczne mogą zwiększyć bezpieczeństwo i punktualność, zmniejszyć zużycie energii i przejąć rutynowe zadania od załogi, która może wtedy skupić się na [kontroli sytuacji – MG] na morzu, zamiast na tablicy rozdzielczej i elementach nawigacyjnych”.

- W Norwegii mamy kilka środowisk przemysłowych, które przodują na arenie międzynarodowej w dziedzinie autonomii morskiej. Teraz pojawiła się kolejna platforma, na której kluczowi gracze mogą testować nowe technologie w warunkach operacyjnych i komercjalizować te rozwiązania – podkreśla przedstawiciel armatora.

Autonomia wspomoże marynarzy

Istotnym problemem w zapewnieniu bezpiecznej żeglugi jest dostępność wyszkolonych załóg. Zauważając problemy z kompletowaniem załóg, Wagnild zwraca uwagę, że „rekrutacja w naszej branży jest ogólnie zdecydowanie zbyt słaba i wszyscy mamy trudności z zatrudnieniem wystarczającej liczby pracowników”.

Mariann Grønseth, dyrektor zarządzająca Torghatten Midt, wskazuje na rosnące zapotrzebowanie w branży na technologie cyfrowe. Stwierdziła, że „Rozwiązania autonomiczne mogą pomóc zwiększyć bezpieczeństwo i wydajność operacyjną. Ponadto autonomiczność może być naturalnym krokiem naprzód, zapewniającym załodze dodatkowe systemy wsparcia w celu poprawy warunków pracy”.

- Podstawowa technologia już istnieje, ale aby ją zoptymalizować i dalej rozwijać, jesteśmy uzależnieni od jej wdrożenia jej na statkach i zbudowania potencjału wytwórczego, który będzie można skomercjalizować na rynku globalnym – podkreśla Pål André Eriksen, Senior Vice President, Remote & Autonomous Solutions, Kongsberg Maritime.  

Dzięki udanym demonstratorom zdalnych i autonomicznych technologii w kilku projektach pilotażowych firma Kongsberg Maritime udowodniła już, że zdalne i autonomiczne technologie mają zastosowanie na statkach żeglugi przybrzeżnej i śródlądowej – podkreśla Kongsberg.

Między innymi firma uczestniczy w uruchomieniu autonomiczne i elektrycznego kontenerowca zakontraktowanego przez YARA w stoczni VARD za około 250 mln NOK. Zespół Kongsberg Maritime jest zaangażowany również  w budowę statków autonomicznych dla  największego norweskiego dystrybutora artykułów spożywczych, ASKO. 

Mniej CO2 w fiordach

Zamawiający zamierza wykorzystać dwa nowo wybudowane autonomiczne statki elektryczne do pływania w fiordzie Oslo w celu dostarczenia artykułów spożywczych. Barki będą mogły przewieźć 16 przyczep, każda o maksymalnej ładowności 29 ton. Kotrachent informuje, że „Ograniczą podróże drogowe o dwa miliony kilometrów i zmniejszą emisję dwutlenku węgla o 5 tys. ton rocznie”.

Odnosząc się do zlecenia Torghatten, Pål André Eriksen dodaje, że „Podstawowa technologia jest już u nas wdrożona, ale aby ją zoptymalizować i dalej rozwijać, jesteśmy zależni od wdrożenia jej na statkach komercyjnych i budowanie przemysłu wokół tego, co można skomercjalizować na rynku globalnym”.

Inicjatorzy przedsięwzięcia podkreślają, że „autonomiczne rozwiązania morskie mogą przyczynić się do zrównoważenia środowiskowego i obniżenia kosztów. Mogą optymalizować trasy, nawigację, obsługę ładunków, jednocześnie zmniejszając zużycie energii i emisję gazów cieplarnianych”.

Istotnym problemem eksploatacji statków autonomicznych, nawet na wodach zamkniętych, jest określenie ram prawnych ich użytkowania. Pål André Eriksen podkreśla, że „Jesteśmy bardzo optymistycznie nastawieni do tego projektu i nie możemy się doczekać, aż pozytywnie pobudzi on prace władz morskich nad dostosowaniem przepisów”. Jego zdaniem ułatwi to sprawniejszy rozwój przemysłu autonomicznego w Norwegii i zapewni nowe możliwości wzrostu i innowacji także poza granicami Norwegii.

Ta ostatnia uwaga jest bardzo ważnym sygnałem dla polskich stoczni współpracujących z rynkiem norweskim. Szczególne szanse ma tu hub produkcji statków zeroemisyjnych BSSC ZEV HUB, zainicjowany w czasie projektu ZEV Innovation. Przedstawiciele z CRIST, StoGda, Grupa Technologiczna ASE, Elmech, Centrum Techniki Okrętowej mieli okazję  nawiązać  bezpośrednie kontakty z partnerami z norweskiego klastra morskiego w czasie pobytu w Aalesund. GCE Blue Maritime Cluster to wiodący klaster w kreowaniu innowacji w przemysłach morskich. 

CRIST od lat utrzymuje dobre kontakty z norweskim przemysłem stoczniowym, budując jednostki  o znacznym wkładzie rozwiązań innowacyjnych. Nauta remontuje wiele jednostek dla odbiorców z krajów nordyckich. Polskie stocznie mają więc realny kontakt z branżą nastawioną na wdrażanie innowacji w transporcie morskim. Jest więc szansa dla polskich projektantów i stoczni oraz ich kooperantów działających m.in. w PFTM na włączenie się modernizację norweskiej floty. Czas wypłynąć na szerokie wody norweskich fiordów.