Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący uprawnień do połowów na 2025 r. dla Morza Bałtyckiego. Jest on odpowiedzią na ocenę naukową, która wskazuje, że kilka łowisk znajduje się w trudnej sytuacji.

Komisja zaproponowała całkowite dopuszczalne połowy (TAC) i kwoty dla dziewięciu z dziesięciu stad zarządzanych przez UE w Morzu Bałtyckim. Pozostały wniosek w sprawie kwot (śledź z Botnii) zostanie przedłożony na późniejszym etapie.

Komisja proponuje zwiększenie uprawnień do połowów śledzia atlantyckiego w środkowej części Morza Bałtyckiego (+108 %) i śledzia atlantyckiego w Zatoce Ryskiej (+10 %). Proponuje się w nim zmniejszenie połowów łososia w basenie głównym (-36 %) i w Zatoce Fińskiej (-20 %), a także szprota

(-42 %). Połowy gładzicy pozostałyby niezmienione. Komisja proponuje zmniejszenie przydziałów na nieuniknione przyłowy dorsza atlantyckiego w zachodniej części Morza Bałtyckiego (-73 %), dorsza atlantyckiego we wschodniej części Morza Bałtyckiego (-68 %) i śledzia atlantyckiego w zachodniej części Morza Bałtyckiego (-50 %).

Proponowane TAC opierają się na najlepszych dostępnych opiniach naukowych Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES) i są zgodne z wieloletnim planem zarządzania dla Morza Bałtyckiego przyjętym w 2016 r. przez Parlament Europejski i Radę.

Dorsz

W odniesieniu do dorsza atlantyckiego we wschodniej części Morza Bałtyckiego Komisja zamierza utrzymać limit połowowy dla nieuniknionych przyłowów i wszystkie środki towarzyszące obowiązujące już przez kilka lat. Ponieważ jednak stado jest nadal w złym stanie, limit przyłowów należy dostosować do rzeczywistych potrzeb. Pomimo środków podejmowanych od 2019 r., kiedy to naukowcy po raz pierwszy ostrzegli przed złym stanem dorsza, sytuacja nie uległa poprawie.

Sytuacja jest podobna w przypadku dorsza atlantyckiego w zachodniej części Morza Bałtyckiego. Komisja proponuje zatem dostosowanie TAC przyłowu do rzeczywistych potrzeb oraz utrzymanie wszystkich środków towarzyszących.

Śledź

Liczebność stada śledzia atlantyckiego w zachodniej części Morza Bałtyckiego pozostaje znacznie poniżej poziomów minimalnych. Komisja proponuje zniesienie wyłączenia dla łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i dostosowanie TAC wyłącznie do nieuniknionych przyłowów.

Liczebność stada śledzia atlantyckiego w środkowej części Morza Bałtyckiego wzrosła od zeszłego roku powyżej poziomu minimalnego. ICES przewiduje bardzo pozytywną zmianę stada ze względu na wysoki szacowany poziom liczebności stada, ale podkreśla, że prognoza jest bardziej niepewna niż zwykle. Komisja proponuje zatem ostrożne podejście i nie zaproponuje zwiększenia TAC do maksymalnego poziomu określonego w opinii ICES. Śledź w Zatoce Ryskiej jest zdrowy, a Komisja proponuje ustalenie limitów połowowych zgodnie z maksymalnymi zalecanymi przez ICES.

Szprot

Wielkość stada szprota znacznie spadła ze względu na utrzymujące się niskie wskaźniki reprodukcji. Naukowcy ostrzegają, że liczebność stada może spaść poniżej poziomu zdrowego, jeżeli reprodukcja będzie niższa niż oczekiwano. W związku z tym w opinii naukowej dotyczącej szprota zaleca się znaczne ograniczenie połowów. Komisja proponuje ustalenie TAC na poziomie minimalizującym ryzyko spadku liczebności stada poniżej poziomu minimalnego.

Łosoś

Stan różnych populacji łososia rzecznego w głównym dorzeczu Morza Bałtyckiego jest bardzo zróżnicowany, przy czym niektóre są nadal słabe, a inne zdrowe. Aby osiągnąć zdrowy poziom, ICES zaleciła trzy lata temu zamknięcie wszystkich połowów łososia w basenie głównym. Jednocześnie ICES oceniła, że możliwe będzie utrzymanie niektórych połowów w okresie letnim w wodach przybrzeżnych Zatoki Botnickiej i Morza Alandzkiego. ICES utrzymała zasadę swojej opinii na 2025 r., ale obniżyła powiązany poziom połowów, ponieważ w ostatnich latach zmniejszyły się wskaźniki reprodukcji. W związku z tym Komisja proponuje odpowiednie dostosowanie uprawnień do połowów i towarzyszących im przepisów, w szczególności poprzez wprowadzenie zakazu połowów rekreacyjnych łososia hodowlanego, które w sposób nieunikniony powodują również śmierć dzikiego łososia.

Kolejne kroki

Na podstawie tych wniosków państwa UE podejmą ostateczną decyzję w celu określenia maksymalnych ilości najważniejszych gatunków ryb eksploatowanych w celach handlowych, które można poławiać w basenie Morza Bałtyckiego. Rada przeanalizuje wniosek Komisji z myślą o jego przyjęciu na posiedzeniu w dniach 21–22 października 2024 r.

Kontekst ogólny

Wniosek w sprawie uprawnień do połowów jest częścią podejścia Unii Europejskiej mającego na celu dostosowanie poziomów połowów do długoterminowych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, określanych jako maksymalny podtrzymywalny połów (MSY), uzgodnionych przez Parlament Europejski i Radę w ramach wspólnej polityki rybołówstwa. Wniosek Komisji jest również zgodny z wieloletnim planem zarządzania zasobami dorsza, śledzia i szprota w Morzu Bałtyckim oraz z intencjami politycznymi wyrażonymi w komunikacie Komisji „Zrównoważone połowy w UE: aktualna sytuacja i kierunki na 2025 r."

Obecna sytuacja jest trudna dla rybaków jako wcześniej ważnych stad handlowych (zachodniego i wschodniego stada dorsza; śledzia atlantyckiego w zachodniej i środkowej części Morza Śródziemnego; szprot; oraz łosoś w południowej części Morza Bałtyckiego i rzek) podlegają różnym presjom, które doprowadziły do degradacji różnorodności biologicznej Morza Bałtyckiego, takim jak wysoki napływ substancji biogennych i utrzymujący się wysoki poziom zanieczyszczeń. Te czynniki stresogenne wynikają częściowo z niewdrożenia prawodawstwa UE. Ponadto w opinii naukowej uznaje się również wpływ błędnych sprawozdań dotyczących połowów, bez możliwości ich ilościowego określenia. Błędne raportowanie może prowadzić do ukrytego przełowienia. Aby pomóc rybakom w Morzu Bałtyckim, państwa członkowskie i regiony przybrzeżne mogą wykorzystać Europejski Fundusz Społeczny Plus do wdrażania środków na rzecz uczenia się przez całe życie i rozwoju umiejętności.

Morze Bałtyckie jest najbardziej zanieczyszczonym morzem w Europie. Jest ona dotknięta utratą różnorodności biologicznej, zmianą klimatu, eutrofizacją, przełowieniem w przeszłości oraz podwyższonymi poziomami zanieczyszczeń, takich jak produkty farmaceutyczne i śmieci. Zaniepokojona tą dramatyczną sytuacją Komisja Europejska zorganizowała dwie edycje konferencji „Nasz Bałtyk" w 2020 i 2023 r. W wydarzeniach wysokiego szczebla spotkali się ministrowie z ośmiu krajów UE otaczających Morze Bałtyckie (Dania, Niemcy, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Finlandia i Szwecja).

Fot. Depositphotos