Komisja Europejska przyznała status Projektu Wspólnego Zainteresowania (Projects of Common Interest, PCI) koncepcji wychwytywania i transportu dwutlenku węgla na Litwie i Łotwie, opracowanemu przez konsorcjum CCS Baltic, składające się z Akmenės cementas, KN Energies, Larvik Shipping, Mitsui O.S.K. Lines i SCHWENK Latvija SIA. Zapewni to dofinansowanie przedsięwzięcia, które ma zapewnić dekarbonizację transportu i przemysłu w regionie Morza Batyckiego.

Przyznanie statusu oznacza, że projekt jest uznawany za kluczowy transgraniczny projekt infrastrukturalny, który znacząco przyczyni się do realizacji polityki energetycznej i celów klimatycznych Unii Europejskiej (UE). W tej rundzie przyznawania dotacji znajduje się tylko 14 projektów infrastrukturalnych, dotyczących emisji CO2 jako PCI lub projektów wzajemnego zainteresowania (Project of Mutual Interest, PMI), które dotyczą kluczowych projektów między krajami i podmiotami z UE jak spoza niej. Projekty PCI i PMI mogą korzystać z szeregu korzyści, w tym kwalifikować się do wsparcia finansowego w ramach instrumentu „Łącząc Europę”.

Konsorcjum ma nadzieję, że łańcuch wartości wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (carbon capture and storage, CCS), stworzony w ramach projektu będzie szeroko stosowany w regionie i przyczyni się do rozwiązania kwestii klimatycznych na większą skalę. Obecnie na Litwie, Łotwie i w Polsce podziemne składowanie CO2 jest zabronione, dlatego CCS może stać się ważną opcją dla firm w tych krajach stojących przed wyzwaniami związanymi z osiągnięciem celów dekarbonizacji przemysłu oraz transportu wyłącznie poprzez optymalizację procesów.

- Obszar ten jest szczególnie istotny w sektorach, w których szybkie przejście z paliw kopalnych na odnawialne źródła energii jest trudne, na przykład w naszej branży, produkcji cementu. Co więcej, CCS jest jednym z najbardziej zaawansowanych rozwiązań technologicznych, które mogą znacząco przyczynić się do dekarbonizacji przemysłu cementowego - przekazał dyrektor generalny Akmenės cementas, Artūras Zaremba.

- Projekt uruchomiony przez CCS Baltic jest pierwszym tego rodzaju w regionie Morza Bałtyckiego. WReszta Europy poczyniła już postępy w badaniu perspektyw wychwytywania dwutlenku węgla jako realnej opcji dekarbonizacji. Współpracując z partnerami w ramach konsorcjum CCS Baltic, zobowiązujemy się do stworzenia zrównoważonego łańcucha wartości wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, przyczyniając się do realizacji celów energetycznych i klimatycznych UE. Inicjatywa ta odzwierciedla również zaangażowanie KN na rzecz bardziej zrównoważonej przyszłości - powiedział dyrektor generalny KN Energies, Darius Šilenskis.

- Larvik Shipping ma zaszczyt być częścią konsorcjum CCS Baltic. Dzięki wyjątkowemu doświadczeniu w bezpiecznym i niezawodnym transporcie skroplonego CO2 statkami w ciągu ostatnich 35 lat naszej działalności, z niecierpliwością czekamy na wniesienie naszego doświadczenia w tym sektorze, aby przynieść korzyści projektowi w całym regionie - zaznaczył dyrektor zarządzający Larvik Shipping, Espea Tollevik.

- Jesteśmy bardzo wdzięczni, że nasze ciągłe działania zostały ocenione w formie grantu PCI. My, jako firma żeglugowa i łącznik łańcucha wartości CCS, poświęcimy się oferowaniu elastycznych i zrównoważonych rozwiązań, aby projekt mógł odegrać ważną rolę w dekarbonizacji obszaru bałtyckiego, jak i szerzej w Europie - skomentował dyrektor wykonawczy Mitsui O.S.K. Lines, Suryan Wirya-Simunovic.

- Wychwytywanie dwutlenku węgla jest jednocześnie jednym z kluczowych zadań naszej branży na następną dekadę, głównym wyzwaniem technicznym i warunkiem wstępnym zrównoważonego rozwoju, a ostatecznie konkurencyjności zakładów przemysłowych intensywnie wykorzystujących gazy cieplarniane, takich jak nasz. Aby umożliwić zarówno przetwarzanie, jak i składowanie CO2, który, miejmy nadzieję, wkrótce zostanie poddany sekwestracji, musimy współpracować z odpowiednimi doświadczonymi podmiotami branżowymi, które wiedzą, jak obsługiwać i dostarczać ten gaz cieplarniany w dużych ilościach. Dlatego też jesteśmy częścią Konsorcjum CCS Baltic, które dąży do stworzenia odpowiedniej infrastruktury i zapewnienia możliwości trwałego składowania CO2 wychwyconego w krajach bałtyckich na morzu lub dostarczenia go do centrów przetwarzania - przekazał od prezes Schwenk Northern Europe, Reinhold Schneider.

Konsorcjum CCS Baltic zostało utworzone w 2022 roku w celu stworzenia łańcucha wartości CCS na Litwie i Łotwie, który obejmowałby wychwytywanie CO2 wytwarzanego w sektorze przemysłowym oraz transporcie lądowym i morskim do miejsc stałego składowania. W ramach projektu zakończono wiele prac, takich jak analizy, studia wykonalności i wnioski o dotację, a rozpoczęcie działalności zaplanowano na 2030 rok. Zapewnienie dotacja w ramach PCI ma przyspieszyć przyszłe działania na rzecz materializacji projektu.

PCI to projekty infrastruktury energetycznej będące przedmiotem wspólnego zainteresowania Unii Europejskiej, niezbędne do realizacji priorytetowych korytarzy i obszarów infrastruktury energetycznej określonych w załączniku I i figurujący na liście unijnej. Projekty PCI to kluczowe projekty dotyczące infrastruktury, które mają na celu dokończenie budowy europejskiego wewnętrznego rynku energii i pomoc w osiągnięciu unijnych celów polityki energetycznej i klimatycznej. PMI to z kolei projekty promowane przez UE we współpracy z państwami trzecimi, jakie znajdujące się na unijnej liście.

Obie kategorie projektów mogą korzystać z zagwarantowanych prawnie udogodnień w postaci m.in.:

- przyspieszonej procedury wydawania pozwoleń i decyzji administracyjnych (termin trzech i pół roku);
- wsparcia jednego właściwego organu krajowego, który będzie działać jako punkt kompleksowej obsługi wniosków o pozwolenia i decyzje, rozpatrywania przez organy regulacyjne podziału kosztów transgranicznych w zależności od korzyści netto dla poszczególnych Państw Członkowskich;
- możliwości uzyskania transgranicznej alokacji kosztów oraz zachęt regulacyjnych;
- możliwości otrzymania wsparcia finansowego w ramach instrumentu „Łącząc Europę” (ang. Connecting Europe Facility, CEF) w formie bezzwrotnych dotacji lub innowacyjnych instrumentów finansowych.

Budżet instrumentu „Łącząc Europę”, przeznaczony na dofinansowanie prac projektowych i budowlanych infrastruktury energetycznej w latach 2021–2027 w formie bezzwrotnych dotacji wynosi około 5,8 mld euro.