Reagując na wyzwania współczesności Włochy zdecydowały się na unowocześnienie swoich sił morskich. W związku z tym zakupią nowe okręty patrolowe oraz zmodernizują już posiadane niszczyciele rakietowe, aby skuteczniej realizować zadania obrony własnych interesów, a także wypełniania zobowiązań w ramach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.

W tym roku włoski departament ds. uzbrojenia, odpowiadający za zakupy dla sił zbrojnych, podpisał umowy z dwiema spółkami odpowiedzialnymi za dwa duże programy związane z rozwojem Marynarki Wojennej Włoch (Marina Militare). Pierwszy z nich dotyczy krajowej spółki Orizzonte Sistemi Navali. Drugi odbywa się w ramach francusko-włoskiej Organizacji Współpracy w zakresie Wspólnego Uzbrojenia (Organisation for Joint Armament Cooperation, OCCAR) w zakresie unowocześnienie wyposażenia okrętów z serii dostarczanej zarówno do sił morskich Włoch, jak i Francji (Marine Nationale). Oba programy wiążą się z wydatkami idącymi w setki miliardów euro.

Patrolowce potrzebne od zaraz

W ramach pierwszego przedsięwzięcia wchodzące w skład spółki joint venture włoskie koncerny Fincantieri i Leonardo, posiadające odpowiednio 51% i 49% udziałów ogłosiły 31 lipca podpisane umowy, w zakresie zbudowania trzech okrętów patrolowych OPV (Offshore Patrol Vessel) nowej generacji, z opcją na kolejne trzy jednostki. Ponadto mają modernizować infrastrukturę wymaganych dla baz morskich w Auguście, Cagliari i Mesynie, gdzie okręty będą stacjonować.

W ramach programu nabywania okrętów patrolowych OPV (Offshore Patrol Vessel) przez włoską marynarkę wojenną, Orizzonte Sistemi Navali (OSN), spółka joint venture Fincantieri i Leonardo, posiadające odpowiednio 51% i 49% udziałów, podpisała kontrakt z włoskim Sekretariatem Generalnym Obrony i Narodową Dyrekcją Uzbrojenia na budowę trzech okrętów patrolowych nowej generacji, z opcją na kolejne trzy jednostki oraz modernizację infrastruktury wymaganą dla baz morskich w Auguście, Cagliari i Mesynie, gdzie te jednostki będą stacjonować.

- Podpisanie tego kontraktu oznacza znaczące osiągnięcie na poziomie komercyjnym, biorąc pod uwagę, że patrolowce są oparte na platformie FCX, kamienia węgielnego nowej globalnej oferty obronnej Fincantieri. Potwierdza również zdolności zarządcze grupy do przyjęcia roli strategicznego partnera Marynarki Wojennej Włoch, jednej z najbardziej zaawansowanych na świecie. Co niemniej ważne, program, poprzez ponowne uruchomienie spółki Orizzonte Sistemi Navali, jeszcze bardziej wzmacnia naszą współpracę z Leonardo, pozwalając nam skupić się na wykorzystaniu naszej wiedzy w zakresie integracji systemów okrętowych, a w szerszym znaczeniu potwierdzając wartość naszego krajowego systemu gospodarczego - powiedział prezes Fincantieri Pierroberto Folgiero.

- Ten kontrakt nagradza i łączy najlepsze włoskie technologie. Leonardo i Fincantieri, poprzez OSN, są w stanie zaoferować najnowocześniejsze rozwiązania dla bezpieczeństwa narodowego. Jest to owoc solidnej i perspektywicznej synergii. Marynarka Wojenna ma zagwarantowane długoterminowe możliwości - stwierdził prezes Leonardo Roberto Cingolani.

Całkowita wartość kontraktu na pierwsze trzy jednostki wynosi 925 milionów euro, w tym powiązane zintegrowane wsparcie logistyczne. W najbliższych dniach OSN sfinalizuje umowy podwykonawcze z Fincantieri i Leonardo, o wartości odpowiednio około 540 i 255 milionów euro.

Fincantieri

Program budowy okrętów odpowiada na potrzebę zapewnienia odpowiednich zdolności w zakresie nadzoru morskiego, kontroli żeglugi, ochrony linii komunikacyjnych i wyłącznej strefy ekonomicznej, a także działań mających na celu zapewnić bezpieczeństwo przed zagrożeniami związanymi z zanieczyszczeniem morza, takimi jak wycieki toksycznych substancji. Długość planowanych okrętów ma wynosić około 95 metrów, natomiast wyporność sięgać 2300 ton. Załoga ma liczyć 97 oficerów i marynarzy. Będą to więc jednostki porównywalne rozmiarowo i wypornościowo z korwetami. Rozmiarami jest porównywalna choćby z polską korwetą patrolową ORP Ślązak. Przy tym jednak nowe okręty patrolowe mają charakteryzować się znaczną ilością innowacyjnych rozwiązań technologicznych, a także wysokimi standardami w zakresie automatyzacji urządzeń i manewrowości, dzięki czemu mają zapewnić odpowiednie zdolności do działania w szerokim zakresie scenariuszy taktycznych i realiach różnorodnych warunków pogodowych.

Jedną z najbardziej innowacyjnych cech ma być tzw. "kokpit morski" (naval cockpit), opracowany dla wielozadaniowych okrętów patrolowych Marina Militare, na podstawie prawdziwie rewolucyjnego wymogu, jakim było zaprojektowanie zintegrowanej stacji roboczej, współprodukowanej przez Leonardo i Fincantieri NexTech. Ma ona umożliwić sterowanie okrętem i operacjami aeronautycznymi tylko przez dwóch operatorów, pilota i drugiego pilota, którzy w tej formie pełniliby obowiązki oficera wachtowego na mostku i dowódcy. Zapewniałoby to znaczący postęp w automatyzacji przyrządów w zakresie obsługi wyposażenia znajdującego się na okręcie. Z tej stacji, znajdującej się na mostku dowodzenia, możliwe stanie się więc zarządzanie maszynami, sterami i systemami platformy, a także niektórymi funkcjami systemu zarządzania walką.

Nowe patrolowce mają się więc wpisywać w koncept może nie największych, ale za to niezwykle nowoczesnych okrętów, z zapewnioną daleko idącą automatyzacją wyposażenia.

"Horyzontalny" skok technologiczny

Kolejna umowa obejmuje pełne ulepszenie czterech francusko-włoskich okrętów typu Horizon/Orrizonte, Andrea Doria, Caio Duilio, Forbin i Chevalier Paul. Na lata 2027-2030 jest przewidywane zmodernizowanie ich wszystkich. Główne zmiany, które zostaną w nich wprowadzone, dotyczą uzbrojenia przeciwlotniczego (Anti-Air Warfare, AAW) i walki elektronicznej (Electronic Warfare, EW). Oprócz tego jest przewidywana optymalizacja przedsięwzięcia w zakresie wsparcia wracających do służby okrętów, potwierdzając korzyści z współpracy na niwie dwóch państw otrzymujących podobne okręty. Podobne przedsięwzięcie w zakresie czterech fregat swego czasu ogłosiły Belgia i Holandia. Także w ich przypadku każdy z krajów otrzyma dwa okręty z całej serii.

OCCAR przyznała Naviris i Eurosam kontrakt modernizację francuskich fregat Horizon i włoskich niszczycieli rakietowych Orrizonte, należących do tej samej serii, ale różniących się między sobą istotnymi szczegółami. Dwaj współwykonawcy będą ściśle współpracować ze swoimi udziałowcami, Fincantieri i Naval Group w zakresie prac nad okrętami, a w kwestii MBDA Italia, MBDA France i Thales w kwestii dostarczenia wyposażenia nowej generacji. Wartość kontraktu 1,5 mld euro.

- Jesteśmy bardzo dumni z dzisiejszego osiągnięcia; podpisany dziś kontrakt jest wynikiem trasy, wspólnie przebytej z naszym partnerem Eurosam i naszymi Klientami. Dziękujemy OCCAR za doskonałą współpracę, a także włoskiej Dyrekcji Uzbrojenia Marynarki Wojennej Sekretariatu Generalnego Obrony oraz francuskiej Dyrekcji Generalnej Uzbrojenia, które zapewniły przyznanie studium wykonalności, co jeszcze bardziej wzmocni realizację programu. Kontrakt ten jest fundamentalnym krokiem dla Naviris w wykazaniu zdolności do realizacji wielonarodowego programu i dodatkowo wzmacnia rolę spółki joint venture jako środka ciężkości we współpracy między Fincantieri i Naval Group, również z partnerstwem Leonardo i SIGEN (ELT i Thales) - oświadczyli wspólnie prezes Naviris Damien Raby i dyrektor operacyjny Naviris Enrico Bonetti.

- PAAMS i LRR, unikalne systemy wdrożone na czterech francuskich i włoskich fregatach, są z powodzeniem stosowane na całym świecie od ponad 15 lat. Przykładem tego jest wariant brytyjski wdrożony na sześciu niszczycielach Typu 45 służących w Royal Navy. Nowa generacja PAAMS & LRR dla fregat, opracowana i wyprodukowana przez Eurosam za pośrednictwem MBDA Italia, MBDA France i Thales oraz zintegrowana z Naviris na fregatach, opiera się na ulepszonym pocisku (ASTER Block 1 NT), zmodernizowanej wyrzutni, dwóch nowych radarach AESA (Kronos Grand Naval od Leonardo i SMART-L MM/N od Thales) oraz nowym systemie operacyjnym - powiedziała dyrektor zarządzająca Eurosam Eva Bruxmeier.

Thales

System PAAMS & LRR został pierwotnie opracowany i wyprodukowany, pod nadzorem Eurosam, dla czterech fregat klasy Horizon. Dzięki tej modernizacji okręty obu państw otrzymają najnowocześniejsze modernizacje, zapewniające im wzmocnienie zdolności przeciwlotniczych. Nowe systemy uzbrojenia i powiązane z nimi zestawy dowodzenia i kontroli oraz walki elektronicznej mają zapewnić jak najwyższe możliwości i znaczną skuteczność w walce z najnowszymi i najnowocześniejszymi zagrożeniami powietrznymi. W zakresie stosowania obrony przeciwpowietrznej nowa generacja głównego systemu rakiet przeciwlotniczych (Principal Anti-Air Missile System, PAAMS) i radar dalekiego zasięgu (Long Rage Radar, LRR) ma stanowić duży krok naprzód w zakresie modernizacji. Stworzony w ten sposób system ma zapewnić możliwość wykrywania i pokonywania zagrożeń tej i następnej dekady, jak hipersoniczne, balistyczne czy nadźwiękowe pociski rakietowe, bezzałogowe statki powietrzne i drony, a także najnowocześniejsze myśliwce i inne bojowe statki powietrzne.

Fregaty rakietowe typu Horizon i niszczyciele rakietowe typu Orrizonte zostały pierwotnie zbudowane w latach 2000-2010 w ramach wspólnego programu Fincantieri i Naval Group, dostarczając włoskiej i francuskiej marynarce wojennej innowacyjne okręty o znacznych zdolnościach przeciwlotniczych. Nowa umowa obejmuje pełne ulepszenie włoskich okrętów Andrea Doria i Caio Duilio, a także francuskich Forbin i Chevalier Paul. Modernizacja wszystkich jednostek ma potrwać do 2030 roku, a w latach 2027-2030 ma zostać przeprowadzone całe przedsięwzięcie. 

Wspomniany tu niszczyciel rakietowy ITS Caio Duilio (D 554) od maja do lipca tego roku wykonywał zadania obrony przeciwlotniczej polskiego wybrzeża na podstawie umowy zawartej między władzami Polski i Włoch z udziałem szefów Ministerstw Obrony Narodowej obu państw. Na początku sierpnia te zadania przejęła fregata typu Carlo Bergamini ITS Antonio Marceglia (F 597), która będzie je wykonywać przez trzy miesiące.