Ministerstwo obrony Australii poinformowało 12 sierpnia o podpisaniu porozumienia z Wielką Brytanią i USA w sprawie bezpiecznego budowania, obsługi i utrzymywania konwencjonalnie uzbrojonych okrętów podwodnych o napędzie jądrowym. Ma to stanowić ważny kamień milowy programu AUKUS.

Umowa pomiędzy rządami Australii, Wielkiej Brytanii i USA oraz rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o współpracy w zakresie morskiego napędu jądrowego została złożona w australijskim parlamencie, co umożliwi przekazywanie materiałów i sprzętu dla przyszłych australijskich okrętów podwodnych wyposażonych w reaktory atomowe. Umożliwić to ma również ciągłą komunikację i wymianę informacji związanych z szkoleniem załóg i dostarczaniem niezbędnej wiedzy technologicznej. Zastępuje także dotychczasową umowę o wymianie informacji o morskich napędach jądrowych, która weszła w życie w 2022 roku.

Przedsięwzięcie ma ogromne znaczenie nie tylko dla obronności, ale też potencjalnie dla energetyki, gdyż stanowi odejście rządu w Canberrze od silnie antyatomowej polityki. W przyszłości może to zaowocować inwestycjami choćby w budowę elektrowni atomowych na terenie kraju. Jak na razie za to Australia pozostaje zaangażowana w globalny system nierozprzestrzeniania broni jądrowej. Umowa wyraźnie wyklucza wzbogacanie uranu lub ponowne przetwarzanie zużytego paliwa jądrowego w Australii w ramach AUKUS i uniemożliwia partnerom podejmowanie jakichkolwiek działań, które naruszałyby międzynarodowe zobowiązania w zakresie nierozprzestrzeniania broni jądrowej. Władze podkreślają, że umowa jest zgodna z międzynarodowymi zobowiązaniami Australii na mocy Układu o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej, Traktatu o Strefie Wolnej od Broni Jądrowej na Południowym Pacyfiku oraz umów o zabezpieczeniach z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej.

- Ta umowa jest ważnym krokiem w kierunku nabycia przez Australię konwencjonalnie uzbrojonych okrętów podwodnych o napędzie jądrowym dla Royal Australian Navy. Opiera się ona na znaczącym postępie, który został już osiągnięty, w tym przyjęciu ustawy o autoryzacji obrony narodowej USA, ogłoszeniu suwerennych partnerów Australii w zakresie budowy i utrzymania okrętów podwodnych oraz trwających pracach nad integracją i podniesieniem baz przemysłowych wszystkich trzech partnerów AUKUS. Rząd wraz z partnerami AUKUS, nadal potwierdza, że nabycie przez Australię konwencjonalnie uzbrojonych okrętów podwodnych z napędem jądrowym ustanowi najwyższe standardy nierozprzestrzeniania poprzez partnerstwo AUKUS. Porozumienie jest jednoznaczne, że jako państwo nieposiadające broni jądrowej, Australia nie dąży do pozyskania broni jądrowej - zaznaczył minister obrony Australii Richard Marles.

Australijskie władze wskazały, że porozumienie między trzema anglosaskimi państwami ma kluczowe znaczenie w związku  planem przekazaniem jednostek określanych jako SSN w ramach AUKUS, co ma nastąpić w latach 30-tych XXI wieku, również w związku z zastąpieniem planowanych do wycofania okrętów podwodnych typu Collins. W planach jest również transfer jednostek typu Virginia produkcji amerykańskiej do Australii, stanowiących niejako rozwiązanie pomostowe przed wprowadzeniem do służby nowych jednostek. Będą to również pierwsze pod australijską banderą okręty z napędem atomowym. Aktualnie już trwają szkolenia kadr, które w przyszłości będą stanowiły załogi jednostek z napędem jądrowym.

AUKUS (nazwa pochodząca od pierwszych liter Australia, United Kingdom i United States) jest formą trójprzymierza tych państw jako odpowiedzi na rosnącą potęgę militarną i wpływy Chin w regionie Indo-Pacyfiku, wywierającej naciski na inne państwa, w tym współpracujące z USA, jak Japonia, Korea Południowa i Filipiny. Choć sojusz oficjalnie nie jest jednak skierowany przeciwko Chinom, a jego celem jest "utrzymanie pokoju i stabilności w regionie Indo-Pacyfiku", to wyraźne działania wskazują na próbę stworzenia przeciwwagi wobec Państwa Środka i jego mocarstwowych ambicji. Porozumienie ma być także zgodne z traktatem o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej i pozostaje konsultowane z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej. Australia nie będzie miała też oficjalnie pieczy nad paliwem jądrowym, a choć okręty będą napędzane reaktorami atomowymi, to nie będą uzbrojone w broń jądrową. 

O roli AUKUS i australijskich planów budowy nowych okrętów podwodnych rozmawialiśmy z kmdr Tomaszem Witkiewiczem, szefem Oddziału Operacyjnego Centrum Operacji Morskich - Dowództwa Komponentu Morskiego. Wywiad do przeczytania znajduje się tutaj >>

Pierwszą fazą tego przedsięwzięcia ma być szkolenie australijskich marynarzy oraz specjalistów z zaplecza marynarki oraz przemysłu zbrojeniowego przez amerykańskich i brytyjskich sojuszników. Wiąże się to również z przygotowaniem przyszłych załóg okrętów typu Virginia. Ponadto od 2027 roku te jednostki pod banderą US Navy oraz brytyjskie typu Astute mają stacjonować w Australii. Gdy USA będzie dostarczać swoje zamówienie, do końca lat 30-tych XXI wieku Wielka Brytania ma przekazać pierwszy okręt określany jako SSN-AUKUS. W następnej dekadzie australijski przemysł stoczniowy ma być zdolny do samodzielnej budowy tych jednostek, opracowywanych od 2021 roku w ramach partnerstwa AUKUS. Przyszłe okręty podwodne będą budowane w Osborne na terenie Australii Południowej, przy użyciu szczelnych, spawanych jednostek napędowych, które nie będą wymagały tankowania przez cały cykl życia okrętu podwodnego.

Aktualnie również Australia przygotowuje się do wejścia od 2027 roku w skład Rotacyjnych Sił Podwodnych Zachód (Submarine Rotational Force-West) w bazie Royal Australian Navy HMAS Stirling, znajdującej się na Garden Island w pobliżu Perth. Będą wspierać rotacyjną obecność czterech okrętów podwodnych typu Virginia z USA oraz jednego typu Astute z Wielkiej Brytanii, w ten sposób działając na rzecz budowania systemu odstraszania na Pacyfiku i skutecznej ochrony wód i interesów zarówno Australii, jak i państw partnerskich oraz sojuszniczych.